Polska Podziemna na Pomorzu w latach 1939 – 1945

Książka naukowców Bogdana Chrzanowskiego, Andrzeja Gąsiorowskiego i Krzysztofa Steyera – autorów, których ogromny wysiłek badawczy wzbudza, podziw i uznanie jest niezwykle cenną publikacją nie tylko dla zawodowych historyków, lecz również dla nauczycieli i szerszego grona czytelników jako swoiste kompendium wiedzy. Praca ta jest syntetycznym opracowaniem dziejów pomorskiej konspiracji, które zostało oparte na wynikach najnowszych badań archiwalnych w Polsce i zagranicą. Autorzy wykorzystali również zbiory prywatne, relacje światków i uczestników zdarzeń. Zarówno B. Chrzanowski, A. Gąsiorowski jak i K. Steyer uznani są za najlepszych znawców problematyki pomorskiej i mają w swym dorobku publikacje  książkowe, a także liczne artykuły poświęcone dziejom Pomorza podczas okupacji niemieckiej. Cała praca składa się z pięciu części. W rozdziale pierwszym omówiono genezę powstania konspiracji pomorskiej. Rozdział drugi poświęcony został strukturom wojskowym (SZP, ZWK-AK). W części trzeciej pracy omówione zostały poszczególne ogniwa pomorskie ogólnopolskich organizacji podziemnych (Szare Szeregi, Związek Jaszczurczy, NSZ, Miecz i Pług).  Regionalne organizacje pomorskie przedstawione zostały w rozdziale czwartym – ze szczególnym uwzględnieniem Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski”. W ostatniej części pracy omówiono działalność sabotażową, dywersyjną, opisano działalność wywiadu, taktykę i metody walki z Niemcami. Książka ta jest efektem prowadzonych od 1973 roku badań przez Pracownię Historii Pomorza Muzeum Stutthof. Jak wspomniałem wcześniej  opracowanie to nie jest przeznaczone  tylko dla specjalistów lecz dla szerszego grona czytelników, co spowodowało ograniczenie aparatu naukowego do niezbędnego minimum. Lecz jak piszą we wstępie sami autorzy praca ta jest ostatnim etapem przed opublikowaniem jeszcze większej rozprawy naukowej o konspiracji pomorskiej czasów II wojny światowej. W tej chwili jest z pewnością podstawową syntezą prezentującą najnowsze wyniki badań  dla wszystkich zainteresowanych problematyką konspiracji na Pomorzu.