Polecam dokumentalną książkę, bliską w formie powieści, która opowiada o niezwykłych losach ocalałej z Zagłady holenderskiej Żydówki. Na uwagę zasługuje kompozycja tekstu. Jest to  równoległy opis losów bohaterki i spokrewnionego z nią autora, który, jak się okaże, pokrewieństwo i swe pochodzenie odkrywa po wizycie w Auschwitz.

Rosie Glaser, pierwsza bohaterka książki, ze świeckiej, zasymilowanej rodziny niemiecko- holenderskich Żydów jest tancerką, potem nauczycielką tańca. Gdy naziści narzucają Żydom swe „prawa”, wyłamuje się i robi wszystko to, czego im robić nie wolno. Mąż okazuje się donosicielem i zdrajcą. Drugim bohaterem książki jest autor, Paul Glaser, odtwarzający  życie kuzynki, której walizkę z jej i swoim nazwiskiem zauważył w gablocie w Auschwitz.

Akcja rozgrywa się w przedwojennej i okupowanej oraz powojennej Holandii oraz w niemieckich obozach zagłady, w których bohaterka kolejno była więziona, stała się ofiarą medycznych eksperymentów. Cudem przetrzymała marsz śmierci, gdy więźniowie Birkenau byli pędzeni na zachód przed zbliżającą się Armią Czerwoną. Powrót do ojczystej Holandii okazał się bolesny: kolaboranci żyli spokojnie, ofiary musiały dowodzić swych krzywd, a fiskus domagał się zaległych podatków- i nie jest to żart. Bohaterka odnajduje ludzi, którzy jej pomogli i tych, którzy zdradzili. Pierwszym dziękuje, drugim patrzy w oczy, ale nie dostrzega poczucia winy ani chęci zadośćuczynienia. Opuszcza Holandię i osiada w Szwecji, pozostając tam do końca życia, gdzie zdąży dotrzeć Paul, który opowiada jej i swoją historię.

Spośród wielu książek o Zagładzie ta wyróżnia się nie tylko historycznym i sensacyjnym wątkiem, ale też ciekawym, a nawet zaskakującym obrazem wojennej i powojennej Holandii. Inaczej niż Polska ten kraj przeszedł przez zalew nacjonalizmu i  hitlerowską okupację, ale który też miał swoich „sąsiadów” współodpowiedzialnych zagłady holenderskich Żydów. Polecam tę książkę, bo to ciekawa i wiarygodna lektura.

E. Roszman/ moderat. DKK dla Dorosłych/